Na początek kilka słów wstępu. Onkologopedia to połączenie dwóch dziedzin onkologii i logopedii. To specjalność zajmująca się diagnozą i terapią logopedyczną pacjentów z objawami zaburzeń mowy -zniekształceń dźwiękowych, które wywołane są chorobą nowotworową lub zaburzeń wynikających z metod leczenia nowotworu: chirurgii, radioterapii, chemioterapii.

Jaka jest Moja rola jako specjalisty?

Moje doświadczenia onkologiczne związane są z różnorodnymi problemami w zakresie funkcji poznawczych oraz fonacji, które mogą wynikać z samej choroby jak i ze sposobów leczenia. Często dochodzi do powstania zaburzeń mowy, trudności w połykaniu czy oddychaniu. Po okresie leczenia pacjenci, chcąc dbać o jakość swojego życia mogą szukać pomocy u onkologopedy.

O czym musimy pamiętać?

Terapia onkologopedyczna jest częścią pooperacyjnej rehabilitacji czynnościowej. To proces mający na celu przywrócenie utraconych umiejętności komunikacyjnych oraz poprawy jakości życia. Terapia dostosowana jest do potrzeb pacjenta, w zależności od rodzaju schorzeń oraz stopnia zaawansowania choroby. Moja praca jako onkologopedy to diagnozowanie i prowadzenie terapii logopedycznej pacjentów zarówno w trakcie leczenia onkologicznego jak i po jego zakończeniu. Spotkanie z pacjentem zaczyna się możliwie szybko, często w drugiej dobie po operacji. Diagnoza pacjenta opiera się o informacje wynikające z oceny stanu pacjenta, analizy wyników badań specjalistycznych, badania logopedycznego, oceny mowy oraz badania jakości głosu. Onkologopeda monitoruje zmiany w obrębie aparatu mowy przed, w czasie i po leczeniu onkologicznym.

A teraz kilka zdań praktycznych.

Rehabilitacja mowy i języka polega na wprowadzeniu ćwiczeń artykulacyjnych, treningu języka, rehabilitacji funkcji mowy, ćwiczeń usprawniających przełykanie, zmiany technik.

Studium przypadku

U pacjenta (40 lat) zdiagnozowano nowotwór jamy ustnej (rak języka) w stadium III. Po operacji wycięciu guza pacjent przeszedł chemioterapię oraz rozpoczął cykl radioterapii w obrębię głowy i szyi. Spowodowało to znaczne zmiany w strukturze jamy ustnej, w tym usunięcie części języka oraz ograniczenie funkcji gruczołów ślinowych.

Jakie wystąpiły problemy logopedyczne?

Po leczeniu onkologicznym pacjent zmagał się z wieloma trudnościami, które wpłynęły na jego jakość życia:

  •  Zaburzenie mowy: zmniejszenie masy języka oraz utrata jego ruchomości wpłynęły na artykulację dźwięków, spowodowały trudności z wymową słów, szczególnie tych, które wymagają precyzyjnego ruchu języka oraz zmianę tonu głosu.
  • Dysfagia (trudności w połykaniu): Usunięcie części języka oraz zmniejszenie wydolności gruczołów ślinowych utrudniały przełykanie, co skutkowało częstymi zakrztuszeniami.
  • Suchość w ustach: niedobór śliny, wynikający z uszkodzenia gruczołów ślinowych podczas radioterapii, powodowały trudności w mówieniu i przełykaniu.
  • Zmniejszenie czucia w obrębie jamy ustnej, związane z zabiegiem chirurgicznym, utrudniało precyzyjne wykonywanie czynności mówienia i przełykania.

Przebieg Terapii onkologopedycznej:

Terapia polegała na wykonywaniu ćwiczeń artykulacyjnych poprawiających ruchomość reszty języka, podniebienia miękkiego oraz ust. Wprowadzone zostały ćwiczenia fonacyjne a także trening połykania w celu zapewnienia odpowiedniego odżywiania, unikania zadławienia i poprawy jakości życia. Ćwiczenia poprawiające koordynację oddechu, połykania i mówienia. Zastosowane zostały preparaty nawilżające, które mają wpływ na działanie śliny

Efekty rehabilitacji:

Pacjent wymagał  natychmiastowej pracy i indywidualnej terapii aby dopasować ją do zmieniających się potrzeb pacjenta. Nasze regularne spotkania oraz przebieg postępów były kluczowe w odzyskiwaniu przez pacjenta sprawności komunikacyjnej. Pacjent poczuł się pewnie w komunikacji przez zauważalną poprawę jakości głosu, zwiększenia wyrazistości oraz poprawę barwy głosu. Rehabilitacja  obejmowała również ćwiczenia oddechowe dzięki  którym pacjent nauczył się zarządzania oddechem podczas mówienia co wpłynęło na płynność mowy. Pacjent ma lepszą kontrolę oddechu. Ćwiczenia poprawiające koordynację oddechu i połykania pozwoliły wypracować bezpieczne i wydajne spożywania pokarmów oraz napojów.